Chúng tôi hiện có bán/ nhận đặt hàng Quạt giấy Dó châm kim phết nhựa Cậy.
Đây là loại quạt được làm hoàn toàn thủ công, từ khâu chẻ tách cật/ bọng Tre, ghép nan, khoan lỗ, đóng nhài,…, dán quạt (phất nhựa Cậy- phết màu- phất nhựa Cậy), phơi nắng, châm kim. Đặc biệt hai nan cái bên ngoài được làm bằng sừng trâu. Loại quạt này nếu dùng tốt thì có tuổi thọ khoảng 30 năm vẫn tốt, không bị mối mọt hay bị mục nát. Càng dùng càng bóng đẹp.
Mình chụp vài bức hình mô tả công đoạn làm Xương quạt như sau:
– Hai nan cái bằng Sừng Trâu. Sừng trâu ngâm nước 1 năm xong xẻ ra thành từng thanh thẳng và mài nhẵn và đục lỗ.
– Nan quạt bên trong: Lựa chọn những cây tre già, thân thẳng, còn ngọn, chặt xuống cưa từng khúc tùy theo kích thước loại nan rồi đem ngâm trong ao hồ khoảng hơn 1 năm. Khi sử dụng ngay sẽ có mùi tre ngâm, để một thời gian sẽ hết mùi. Loại tre ngâm sẽ không còn chất protein nên không bị mối mọt ăn. (Ngày nay nhiều nhà sản xuất Trung Quốc vì hám lợi mà bỏ qua công đoạn ngâm tre mà dùng thuốc bảo vệ thực vật ngâm hay quết lên nan).Vớt các ống tre lên chẻ ra và vót theo hình nan. Mỗi bó nhỏ như hình này gồm nan của 2 chiếc quạt:
Tách ra 1/2 từ bó nan nhỏ này, làm nan con, lấy thêm 2 chiếc nan cái, xếp lại cho đều:
Rồi dùng chiếc khoan tay này
Để khoan lỗ cho cán quạt:
Cố định cán quạt bằng dây sắt:
– Quạt có các khổ: 26,30,35,40,50cm…; màu tím sẫm.
Rồi tiếp tục đóng nhài cho cán quạt. Nhài giống như cái mũ đinh, bịt chặt 2 đầu dây sắt để các nan quạt ko tuột ra được. Tiếp đến, dùng dao chuyên dụng để chỉnh, tỉa các nan quạt sao cho thanh, gọn, vừa, đẹp mắt.
Như thế, ta vừa hoàn thành xong công đoạn làm xương quạt.
1 / Chất liệu: giấy Dó phất nhựa Cậy
*/Giấy làm quạt là giấy Dó (dộ dày: bóc đôi)- được sản xuất thủ công từ vỏ cây Dó và nhựa cây Mò.
Giấy Dó:
Sau khi phất nhựa Cậy, giấy Dó sẽ có màu như sau- màu đạm nhạt tùy theo phết nhiều hay ít lớp nhựa Cậy:
Thông thường làm quạt thường phết 3 lớp: (1)phất nhựa Cậy lên giấy Dó,để khô, (2)phết màu,để khô, (3)phất nhựa Cậy (đảm bảo ko phai màu và bền theo thời gian)
*/ Nan quạt:
– Nan cái (2 chiếc nan nằm phía ngoài cùng của Xương quạt), chất liệu: Sừng
– Nan con (các nan còn lại), chất liệu: Tre
*/ Keo dán: nhựa Cậy
Nước Cậy/ Nhựa Cậy là 1 loại chất lỏng, loãng, có màu hơi giống màu của nước đậu đen hoặc nước ngọt coca:
Đây là loại keo tự nhiên được làm từ nhựa của quả Cậy khi còn non. Cách làm nước Cậy cũng rất đơn giản: đem đập dập, giã nát quả Cậy rồi ngâm với nước, sau khoảng thời gian nhất định sẽ vớt bỏ bã lấy nước, bảo quản kín trong ve sành, dùng dần.
Quả Cậy non chỉ nhỏ cỡ 2 ngón tay và trông chẳng khác trái hồng, ăn có vị chát.
Nhựa Cậy có độ dính rất cao và bền theo thời gian. Khi gặp mưa ướt, nếu dùng keo/ hồ thường thì quạt giấy chắc chắn sẽ hỏng, còn với quạt phết nhựa Cậy, chỉ cần để quạt khô, thì quạt sẽ trở lại vẻ đẹp và bền giống như trước khi bị mưa ướt. Nhựa Cậy còn có tác dụng chống thấm cho giấy (nếu phết lớp nhựa Cậy thật dày lên mặt giấy). Chính vì đặc điểm này mà xưa, các cụ ta thường dùng nhựa Cậy để phết Diều, phết hết lớp giấy này đến lớp giấy kia và nhựa Cậy cứ khô lại phết tiếp, khiến lớp giấy bản/ giấy Dó cứng lên; đó vừa là chất keo dính tự nhiên ko mất tiền mua mà có thể tìm thấy ở bấy kỳ ngõ xóm nào có trồng Cậy và đặc biệt hơn nữa, khi Diều gặp mưa cũng ko hề hấn gì, hoặc có chẳng may thấm mưa thì chỉ cần để Diều khô là ok rồi!
2/ Sau khi làm được chiếc quạt phất nước Cậy- quạt trơn, thì bắt đầu tiến hành châm kim trên quạt/ đột quạt.
Ghế và bàn dùng châm kim quạt:
Người nghệ nhân châm kim sẽ dùng những chiếc kim khâu đã được kết thành một vài kiểu hình khối nhất định, nhỏ cỡ đầu ngón tay cho đến vài ngón tay, số lượng kim từ vài chiếc cho đến vài chục chiếc, thậm chí hàng trăm chiếc:
để châm thành bức tranh trên mặt quạt, như:
đôi Rồng chầu ngọc/ bức cuốn thư/ tranh tứ quý… Vì đặc điểm tranh châm kim được hình thành từ những lỗ kim châm nên ta không thể trực tiếp xem tranh theo cách thông thường được, mà buộc phải soi quạt ra nơi có ánh sáng, ánh sang xuyên qua những lỗ kim châm sẽ hiện lên bức tranh hoàn chỉnh trên bề mặt quạt.
Bạn sẽ rất bất ngờ, thích thú và có nhiều khám phá mới mẻ khi được tận mắt nhìn người nghệ nhân châm kim, châm kim lên quạt. Bạn chỉ thấy đôi tay nghệ nhân thoăn thoắt châm kim trên mặt quạt, lúc đó, bạn ko thật sự biết người nghệ nhân đang tạo hình gì cho chiếc quạt, chỉ thấy đôi tay thoăn thoắt và chiếc quạt dần được châm kim hoàn chỉnh. Xong rồi! Bạn soi quạt lên chỗ sang. Rồi bạn bỗng thốt lên một tiếng “A” thú vị cũng như không khỏi khâm phục đôi bàn tay khéo léo của người nghệ nhân…!
Rồng:
Đôi Rồng chầu ngọc:
Tranh châm kim vốn dĩ ko có màu, nhưng do hiệu ứng ánh sáng qua lỗ kim châm khiến một vài nơi trên thân Rồng được tô màu nhé:
Đáng quý là thế, tuy nhiên, điều đáng buồn là, quạt phết nhựa Cậy, quạt châm kim hiện nay ko còn được ưa chuộng (quạt máy với điều hòa thay thế quạt tay rồi, ko ai còn dùng quạt tay nữa), vì thế, sp này đang trên đà mai một và chỉ một thời gian ngắn nữa thôi, nó sẽ vĩnh viễn chỉ tồn tại trong ký ức mà thôi. Người nghệ nhân châm kim mà mình kể ở trên cũng là người duy nhất biết châm kim trên quạt, con cái cũng ko theo nghề nữa.
Cũng vì lý do này, (tất nhiên, bản thân mình cũng rất yêu thích đồ thủ công mỹ nghệ), nên mình có tham gia giới thiệu sp Quạt châm kim (nan sừng, giấy Dó phết nhựa Cậy) tại: Hà Nội và Hồ Chí Minh
Mình nghĩ, nếu có 1 người biết tới quạt châm kim thì chắc chắn sẽ có 2 người biết, khi có 2 người biết rồi thì sẽ có 3 người biết đến nó… và cứ thế, quạt phết nhựa Cậy/ quạt châm kim sẽ được nhiều người biết tới, rồi yêu thích nó, rồi từ đó, số phận quạt châm kim sẽ ko bi đát và dần bị mai một như hiện nay nữa.
Xin cùng mình góp chút sức lực nhỏ bé giúp một tay cho quạt châm kim nhé!
Bạn nào yêu thích tìm hiểu Quạt giấy Dó phết nhựa Cậy/ quạt châm kim, hoặc mua tặng ông bà bố mẹ, tặng cho 1 nửa yêu thương của bạn (giá trị vật chất tuy ko lớn, nhưng chiếc quạt châm kim- hình rồng phượng/ bức cuốn thư/ tranh tứ quý… chắc chắn sẽ là món quà vô giá mà bạn dành tặng cho người thân và bạn bè đó!); hoặc tặng chiếc quạt lưu giữ nét văn hóa đặc sắc cũng như sự tỉ mẩn kỳ công kết tinh trong sp thủ công mỹ nghệ VN cho người nước ngoài (người được nhận quạt và nghe giới thiệu về quạt chắc chắn sẽ rất thích thú và sẽ cảm ơn bạn rất nhiều đó!),
Chiếc quạt giấy Bác Hồ tặng ông Hoàng Đạo Thúy, Tổng thư kí Ban thi đua Trung ương năm 1948 với lời căn dặn: “Chú phải quạt cho phong trào thi đua mạnh lên”.
Không biết chiếc quạt vải có tự thuở nào, chỉ biết rằng nó được dân gian sử dụng từ rất xưa, hầu như mọi tầng lấp xã hội đều dùng quạt vừa để quạt mát, đối với nữ nó như một món đồ trang sức, đối với nam nó như một vũ khí tự vệ. Nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã từng ví chiếc quạt như một thiếu nữ quyến rũ:
“Mười bảy hay là mười tám đây
(Số nan quạt giấy ứng với tuổi thiếu nữ)
Cho ta yêu dấu chẳng rời tay…
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy
(Loại quả có thể lấy nhựa để phất quạt)
Chúa dấu vua yêu một cái này”
Đến nay, nghề làm quạt truyền thống đã được các nghệ nhân Việt Nam sáng tạo thành một ngành nghệ thuật thông qua những chiếc quạt tranh trang trí, đó là sự kết hợp hài hòa giữa bản sắc văn hóa dân tộc với tính hiện đại. Quạt tranh Việt Nam không chỉ hạn hẹp ở phạm vi trong nước mà còn được biết đến trên thế giới vì nó chứa đựng tính nghệ thuật và văn hóa bản địa qua bàn tay chau chuốt của các nghệ nhân yêu nghề.
Trang trí quạt mang phong cách và ý nghĩa khác nhiều với những sản phẩm khác, dáng quạt “chành ba góc” thể hiện sự khiêm nhường chứ không vuông thành sắc cạnh. Nan quạt được tính theo số đếm Thái ất – cách đếm của Phật học, thông số lành mang tính triết lý của Đạo Phật phương Đông. Dáng đốt trúc có biểu tượng tam thế: Thiên – Địa – Nhân mang đến cho người xem một cảm nhận tổng thể về vẻ đẹp của chiếc quạt tranh truyền thống.
Khi cuộc sống trở nên đầy đủ hơn, người ta muốn tìm lại những giá trị cội nguồn, đó chính là nguyên nhân khiến khiến tranh quạt tranh được yêu thích, và nghề quạt có đất “sống”.
Quạt kích cỡ nhỏ có thể làm duyên trên tay các thiếu nữ, hoặc được trang trí trên tường như một bức tranh gợi mở. Dù treo tường hay cầm trên tay, nó đều biểu lộ vẻ mềm mại đưa theo gió, nhưng rất chắc ở hai nan cái (làm khung của bức tranh). Vẻ đẹp của quạt càng trở nên quyến rũ hơn bởi chất liệu tơ tằm lung linh huyền ảo quyện với các họa tiết được vẽ tinh xảo.
 |
||
| Sản xuất quạt giấy Xin được làm gió dập dìu đưa điệu ca dao..
Liên Hệ: ĐT: 0938550527 Sài gòn
|
||
