CHIẾC QUẠT GIẤY TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM

2706
quạt giấy lộc
quạt giấy lộc

Việt Nam thuộc xứ nóng, khí hậu nhiệt đới, nên cái quạt đã thành vật dụng không thể thiếu của mỗi người dân, nhất là vào mùa hè oi bức. Chính vì vậy chiếc quạt giấy đã xuất hiện từ khá lâu, mời bạn cùng tìm hiểu.

Trước đây chưa có điện, chưa có quạt máy, vai trò của quạt giấy, quạt nan sản xuất bằng phương pháp kỹ thuật thủ công hết sức quan trọng và thiết yếu trong đời sống hàng ngày của các tầng lớp nhân dân. Trong các gia đình, từ thôn quê đến thành thị, không nhà nào không có dăm ba cái quạt. Tùy nhu cầu lối sống và điều kiện kinh tế của gia đình mà sắm loại quạt tốt hay xấu khác nhau. Song nhìn chung, dân gian thường dùng quạt giấy, quạt nan, quạt lá cọ, quạt mo… Chốn cung đình, dinh thự của cái bậc đế vương sống cao sang thì dùng quạt ngà, quạt lông, quạt the, lụa, quạt giấy tốt. Nơi thờ cúng như đền, đình, miếu thửa quạt ngà cỡ lớn.

Không ít bô lão ngày xưa dùng quạt giấy lớn. Lúc đi đường, các cụ xòe quạt che nắng thay chiếc ô, đến thăm bạn hữu hay họ mạc thì cụp quạt lại làm thành cái gậy chống đỡ khi bước lên thềm cao.

Trên sân khấu hay chiếu chèo sân đình, chiếc quạt trở thành một đạo cụ diễn tả tâm lý, tính cách nhân vật. Song song với diễn xướng, tính trò, trong ca múa dân gian, chiếc quạt cũng được sử dụng uyển chuyển duyên dáng trên đôi tay nghệ sĩ. Múa quạt cũng như múa nón, múa trống, múa sạp, múa xênh tiền từ lâu đã được coi là đặc sắc của di sản ca múa truyền thống dân tộc.

quạt giấy lộc
quạt giấy lộc

Chiếc quạt gắn bó với cuộc sống, với sản xuất và sinh hoạt tinh thần của nhân dân ta. Nông dân dùng quạt giấy, quạt nan chuyên dụng để rê thóc. Nghệ sĩ dùng quạt đề thơ, trao tặng bạn làm vật kỷ niệm… Và trong tín ngưỡng, thợ vàng mã làm cả quạt cái loại để phục vụ nhu cầu trong dân chúng đốt cho người thân qua đời vào ngày giỗ hay ngày rằm tháng Bảy “xá tội vong nhân”. Người ta còn dùng quạt làm đồ tùy táng khi ông, bà, cha, mẹ qua đời.

Công dụng chính của chiếc quạt là để quạt mát. Nhưng trong đời sống thực tế, nó trở thành loại sản phẩm đa năng, đa dụng. Tính chất đặc biệt này của quạt thủ công Việt Nam có lẽ xuất phát từ vẻ đẹp tự thân và sự đa dạng về chất liệu, loại hình, kiểu đáng của chúng. Và dường như giá trị sử dụng của những chiếc quạt trong đời sống xã hội đã vượt xa mong muốn ban đầu của những người sáng chế ra chúng! Tài năng của những nghệ nhân và thợ làm quạt thủ công Việt Nam, vì thế, đã làm cho chúng ta kính trọng và khâm phục.